Dit gebeurde 400 en 600 jaar geleden in Wijk bij Duurstede

Dit jaar, 2011, is het precies 400 jaar geleden dat Wijk bij Duurstede afscheid moest nemen van de laatste zuster van het Maria Magdalenaklooster, en 600 jaar geleden dat de bekendste zuster van dat klooster overleed. In de boeken over Wijk bij Duurstede worden alleen deze twee zusters met name genoemd.

In 1611 stierf zuster Margaretha van Zuylen van Natewisch. De plaatselijke overheid had in 1583 de zusters onder strenge controle geplaatst en bepaald dat er geen nieuwe zusters meer toe mochten treden. Door versterving zou het klooster eindigen. Zuster Margaretha werd 97 jaar oud. Zij was onderpriorin en had het recht verworven om in een huis aan het Kerkstraatje te wonen, een huis dat in de 16e eeuw onderdeel van het klooster was geworden. Haar laatste medezusters waren in 1604 heengegaan: elf door te sterven aan de pest en vier door te vertrekken.

Bizar

Precies tweehonderd jaar eerder stierf zuster Johanna, in 1411. We zouden haar niet kennen als haar laatste tien levensjaren niet zo bizar waren verlopen. Zij was een gehuwde dochter van Willem van Abcoude en Duurstede, de man die rond het einde van de 14e eeuw in Wijk bij Duurstede regeerde en hier een klooster en een gasthuis liet bouwen. Het klooster werd gebouwd in 1398-1399 en in 1401 ingewijd. Met hulp van vier zusters uit een moederklooster in Schönensteinbach in de Elzas begon hier een biddende gemeenschap van zusters dominicanessen. Het jaar na de inwijding van het klooster was heftig voor Johanna. Haar moeder stierf en haar man, Johan (Jan) van Bredero, wilde intreden in een klooster in Utrecht. Haar moeder werd in het klooster te Wijk bij Duurstede begraven. Haar man Johan ging – met toestemming van de paus – naar een klooster van kartuizers in Utrecht. Johanna trad als zuster in in het Maria Magdalenaklooster in Wijk bij Duurstede. Johan en Johanna hadden geen kinderen.

Erfenis

Vijf jaar later, in 1407, sterven de vader van Johanna en haar broer Gijsbert, die de erfenis had moeten krijgen. Nu zou de erfenis naar de familie van Gaasbeek gaan. Daar wilde Johan van Bredero een stokje voor steken door zijn huwelijk met Johanna te herstellen. In Wijk wilde men Johanna niet laten gaan. Met geweld heeft Johan haar gehaald. Door tegengeweld (en bemiddeling van de bisschop) is Johanna toch weer in haar klooster teruggekeerd, en een jaar later stierf zij, in 1411. Dat is nu 600 jaar geleden.

Herleefde belangstelling

Nog voordat er in Wijk bij Duurstede aandacht was voor deze twee gedenkwaardige sterfjaren, herleefde juist in 2011 de belangstelling voor het voormalige Maria Magdalenaklooster. Van het hele kloostercomplex is nog een stuk van de ommuring bewaard gebleven en toegankelijk gemaakt voor het publiek: de zuidelijke muur van de kloosterhof, Klooster Leuterstraat 39, naast de rooms-katholieke kerk. Over de kerkgeschiedenis die aan deze kloosterhof verbonden is, kunt u steeds meer lezen (en horen en zien) op www.johannesdedoper.net/kloosterhof.

Gedenkbord

De locatieraad van de katholieke kerk heeft nu aan het gemeentebestuur voorgesteld om een informatiebord over het klooster aan te brengen bij de ingang van de Kloosterhof. En om de vroegere loop van de ommuring van het klooster in het wegdek van de Klooster Leuterstraat zichtbaar te maken, zoals sinds enige jaren ook het vroegere tramspoor in het wegdek bij de Markt te zien is.

Bronnen:

– het boek ‘Wijk bij Duurstede 700 jaar stad’ (blz. 255, 248)
– het boek ‘Wijk bij Duurstede’ van H. Hijmans (m.n. blz. 75 en 78)
– Wijkse Courant 29-12-1999

Dit artikel van Kees Slijkerman stond op 23 november 2011 in Wijks Nieuws/’t Groentje (pagina 31) onder de titel ‘Laatste zuster Maria Magdalenaklooster’,
en iets ingekort op 7 december 2011 in de Wijkse Courant (pagina 2-3) onder de titel ‘Het jaar 2011 bijzonder voor herdenken van Wijkse zusters’.