De parochie Paus Johannes XXIII heet u welkom in de Kloosterhof van het voormalige Maria Magdalenaklooster in Wijk bij Duurstede.

Hier kunt u wandelen, zitten, stil zijn, bezinnen, bidden. De hekjes zijn open van zonsopgang tot zonsondergang.

Deze muur is in 1399 gebouwd als onderdeel van het dominicanessenklooster Maria Magdalena. Tweehonderd jaar was hier de kloosterhof waarin zusters hebben gebeden en gewerkt. In 1604 werd het klooster gesloten.

Het was hier een slotklooster. Het klooster was een afgesloten gebied. De huidige Klooster Leuterstraat gaat over het voormalige kloosterterrein heen.

Deze muur vormde de scheiding tussen de zusters en de andere bewoners van Wijk bij Duurstede. De zusters konden zich hier ongestoord op God richten en werken. De andere mensen hadden de Johannes de Doperkerk aan de Markt en de nog oudere ‘St. Crucis’ kerk (=Sint Antoni-kapel) aan de Steenstraat. Er was ook een kapel in het kasteel, in het gasthuis aan de Oeverstraat en naast het melaatsenhuis aan het einde van het Vrouwepoortpad langs de Lek (ongeveer waar nu het Veerhuis staat).

Wijkse vreugde en eerbetoon

Het klooster is met toestemming van paus en bisschop in 1398-1399 gebouwd door de Willem die hier toen regeerde als ‘Heer van Abcoude en Duurstede’. In 1401 is het ingewijd door de bisschop.

In 1459, toen het Maria Magdalenaklooster al zestig jaar lang in Wijk bij Duurstede een belangrijke rol vervulde, kwam de bisschop van Utrecht in het kasteel van Wijk bij Duurstede wonen. Waarom? Wat  gebeurde er zoal bij hem op het kasteel? Wat weten we over hem?

Hij liet het kasteel verbouwen en versterken en voelde zich in Wijk bij Duurstede veiliger dan in Utrecht. Wat nu nog van zijn kasteel over is, dat is het restant van een groot gebouwencomplex. Waar nu een heel wandelbos is rondom het kasteel, daar stonden toen allemaal gebouwen.

In de kapel van dit kasteel was zevenmaal per dag een gebedsdienst waarin een beroepskoor van twintig clerici zingend het getijdengebed bad.

David van Bourgondië heeft geen positief imago. Een opvolger van hem, Adrianus Kardinaal Simonis zei in 2000 ongeveer dit: “over David van Bourgondië wil ik kort zijn: heilig was hij in ieder geval niet”. Hij zei dit bij de viering van 700 jaar stad Wijk bij Duurstede.

In het boek Dertienhonderd jaar bisdom Utrecht staan wel positieve dingen over hem. Hij was een scherpzinnig en geleerd man. Hij verbeterde de uitoefening van de kerkelijke rechtspraak en zette zich in voor de verbetering van het zedelijk peil van de geestelijkheid. Hij heeft ook Erasmus tot priester gewijd.

Meer informatie in onderstaand citaat uit het boek Dertienhonderd jaar bisdom Utrecht. Ook bovenstaande tekening komt daaruit.

Kees Slijkerman

29-12-2012

Maria Magdalena, waar het klooster naar genoemd was, liep ook eens in een tuin. Ze huilde van verdriet omdat Jezus aan een kruis was geslagen en gestorven. Ze had er zelf bij gestaan. Nu was zijn graf ook nog leeg. Toen hoorde ze haar naam en herkende ze Jezus (Johannes 20 vers 1 t/m 18).

Maria Magdalena wordt in de katholieke liturgie wel ‘de apostel van de apostelen’ genoemd, omdat zei als eerste het nieuws over de verrijzenis aan de apostelen vertelde.

1 Vroeg op de eerste dag van de week, toen het nog donker was, kwam Maria uit Magdala bij het graf. Ze zag dat de steen van de opening van het graf was weggehaald. 2 Ze liep snel terug naar Simon Petrus en de andere leerling, van wie Jezus veel hield, en zei: ‘Ze hebben de Heer uit het graf weggehaald en we weten niet waar ze hem nu neergelegd hebben.’ 3 Petrus en de andere leerling gingen op weg naar het graf. 4 Ze liepen beiden snel, maar de andere leerling rende vooruit, sneller dan Petrus, en kwam als eerste bij het graf. 5 Hij boog zich voorover en zag de linnen doeken liggen, maar hij ging niet naar binnen. 6 Even later kwam Simon Petrus en hij ging het graf wel in. Ook hij zag de linnen doeken, 7 en hij zag dat de doek die Jezus’ gezicht bedekt had niet bij de andere doeken lag, maar apart opgerold op een andere plek. 8 Toen ging ook de andere leerling, die het eerst bij het graf gekomen was, het graf in. Hij zag het en geloofde. 9 Want ze hadden uit de Schrift nog niet begrepen dat hij uit de dood moest opstaan. 10 De leerlingen gingen terug naar huis. 11 Maria stond nog bij het graf en huilde. Huilend boog ze zich naar het graf, 12 en daar zag ze twee engelen in witte kleren zitten, een bij het hoofdeind en een bij het voeteneind van de plek waar het lichaam van Jezus had gelegen. 13 ‘Waarom huil je?’ vroegen ze haar. Ze zei: ‘Ze hebben mijn Heer weggehaald en ik weet niet waar ze hem hebben neergelegd.’ 14 Na deze woorden keek ze om en zag ze Jezus staan, maar ze wist niet dat het Jezus was. 15 ‘Waarom huil je?’ vroeg Jezus. ‘Wie zoek je?’ Maria dacht dat het de tuinman was en zei: ‘Als u hem hebt weggehaald, vertel me dan waar u hem hebt neergelegd, dan kan ik hem meenemen.’ 16 Jezus zei tegen haar: ‘Maria!’ Ze draaide zich om en zei: ‘Rabboeni!’ (Dat betekent ‘meester’.) 17 ‘Houd me niet vast,’ zei Jezus. ‘Ik ben nog niet opgestegen naar de Vader. Ga naar mijn broeders en zusters en zeg tegen hen dat ik opstijg naar mijn Vader, die ook jullie Vader is, naar mijn God, die ook jullie God is.’ 18 Maria uit Magdala ging naar de leerlingen en zei tegen hen: ‘Ik heb de Heer gezien!’ En ze vertelde alles wat hij tegen haar gezegd had.

Johannes 20 vers 1 t/m 18 uit De Nieuwe Bijbelvertaling

 staat de volledige tekst van de Bijbel in een groot aantal vertalingen.

Het kerkelijk leven in de eeuwen dat het Maria Magdalenaklooster in Wijk bij Duurstede door zusters werd bewoond, was heel anders dan in de 20e en 21e eeuw.

Aan het einde van de middeleeuwen waren er in het bisdom Utrecht 10.000 priesters voor 600.000 zielen. Voor elke 60 gelovigen dus een priester! Globaal was een op de dertig mannen priester!

Er was geen priesteropleiding en het wijdingsexamen stelde weinig voor. Wat kandidaten vooral aantrok was het financieel voordeel. Zo staat te lezen in Dertienhonderd jaar bisdom Utrecht, een publicatie van het Aartsbisdom Utrecht**.

Het concilie van Trente (1545-1563) besloot de priesteropleiding stevig aan te pakken. De doorvoering van dat concilie in de hele Kerk zou eeuwen vergen*. De scheefgegroeide situatie rond ambt en Eucharistie zou nog eeuwenlang het negatieve beeld bepalen dat de protestantse kerken – onder meer via de Heidelbergse Catechismus (gepubliceerd in 1563) – over de Rooms-katholieke Kerk en haar sacramenten zou doorgegeven.

In de kloosters was de situatie beter, maar dat ze zoveel landerijen hadden begon steeds meer irritatie te geven. Ook het Maria Magdalenaklooster in Wijk bij Duurstede had veel landerijen.

Meer in onderstaande paragraaf ‘Kerkelijk leven aan de vooravond van de Reformatie’.

Kees Slijkerman

29-12-2012

*Uitspraak van Kardinaal Eijk, 12 oktober 2012, Kerkelijke Documentatie 2012/3, pag.11.

**Citaat uit: Dertienhonderd jaar bisdom Utrecht, M.Chr.M. Molenaar, G.A.M. Abbink; uitg. Gooi&Sticht, Baarn, 1995

Katholieken en protestanten van de 16^e t/m 19^e eeuw

Na de Reformatie werd het klooster gesloten.

Toen de koning van Spanje hier nog heerste en de bisschoppen van Utrecht in Wijk bij Duurstede woonden (van 1459 tot 1580) was het katholicisme overheersend en werden ‘ketters’ vervolgd. De geschiedenis van katholieken en protestanten wordt door de protestantse kerkarchivaris Gelok boeiend beschreven in deze artikelen:

VAN HET VERVOLGEN DER “PAEPEN” TOT EEN KARDINAAL OP DE PREEKSTOEL.

DE REFORMATIE EN DE KRUISEN OP HET DWARSSCHIP VAN DE GROTE KERK.

STRIJD VAN PREDIKANTEN TEGEN PRIESTER VAN RHEEDE VAN
AMERONGEN IN DE 17^e EEUW

Het kruis in de Kloosterhof is gezegend op 14 september 2011, zoals u kunt lezen onder ‘Bidden bij het kruis’. In de liturgische kalender van de katholieke kerk staat op 14 september het zogeheten feest van Kruisverheffing. Wat wordt op die dag precies gevierd? Pastoor Schyns schreef hierover in ons parochieblad Open Venster in september 2011:

‘Wanneer een ploeg tijdens een voetbaltoernooi de finale wint, dan wordt als teken van deze overwinning een beker omhoog geheven en feestelijk rondgedragen. In nagenoeg alle takken van sport wordt ten teken van de eindoverwinning op de een of andere wijze uiting gegeven aan de vreugde daarvan. Ook christenen hebben een teken dat zij als zegeteken omhoog steken. Het kruis. Het heeft een ereplaats in de kerk en ook in de huiskamers of in katholieke tehuizen, gebouwen en scholen. Het martelwerktuig waaraan Jezus stierf, een teken van veroordeling en verwerping door de wereld, wordt door christenen verheerlijkt. Er is zelfs een speciaal feest aan gewijd: de Kruisverheffing.

Al sinds de 7de eeuw wordt dit feest gevierd in de hele Kerk. Het gaat terug op de verering van de reliek van het Kruis van Jezus dat zou zijn gevonden bij opgravingen die de heilige Helena, moeder van keizer Constantijn, liet uitvoeren in het jaar 320. Volgens de legende werden drie kruisen gevonden. Een zieke vrouw genas bij het aanraken van één van die kruisen. Daaruit concludeerde men aan welk van de drie Jezus gehangen had.

Voor christenen gaat het niet om het kruis op zich, maar om de Gekruisigde. Het gaat niet om het verheerlijken van lijden in welke vorm dan ook – zoals de kruisdood – maar om de overwinning op dit lijden, zoals Jezus dat heeft laten zien, door zijn dood en verrijzenis. Romano Guardini schreef ooit de volgende mooie tekst over het maken van een kruisteken:  Als je een kruisteken maakt, doe het goed, langzaam, ruim, met veel aandacht. Van je voorhoofd tot je hart, van je linkerschouder tot je rechterschouder. Dan omvat het heel je wezen, je lichaam en je ziel, je denken en je willen, je verstand en je gemoed, je doen en laten. Door dat kruisteken wordt alles in jou gesterkt, gezegend, in de kracht van Christus, in de naam van onze drie-enige God, Vader, Zoon en Geest.’

Tot zover pastoor Schyns.

Toen Willibrord en Bonifatius rond het begin van de 8e eeuw naar Dorestad kwamen, werd het feest van Kruisverheffing dus al in heel de Kerk gevierd. De betekenis wordt duidelijker als je de Schriftlezingen van dat feest op je in laat werken:

Numeri 21:4-9; Filippenzen 2:6-11 en Johannes 3:13-17 (deze laatste tekst staat bij ‘Bidden bij het kruis’).

Opzien naar de koperen slang

Jezus zei: ‘De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft’ (Johannes 3:13-17). Hij doelde op dit verhaal:

Numeri 21:4-9 Van de Hor trokken ze verder in de richting van de Rode Zee; ze moesten immers om Edom heen trekken. Maar onderweg werd het volk ongeduldig. ‘Waarom hebt u ons
weggehaald uit Egypte?’ verweten ze God en Mozes. ‘Om ons in de woestijn te laten sterven? We hebben geen brood en geen water, en we kunnen dit ellendige eten niet meer zien.’ Toen stuurde de HEER giftige slangen op de Israëlieten af, die hen beten, zodat velen van hen stierven. Daarop ging het volk naar Mozes. ‘We hebben gezondigd, ‘zeiden ze, ‘want we hebben de HEER en u verwijten gemaakt. Bid tot de HEER dat hij ons van die slangen verlost.’ Mozes bad voor het volk, en de HEER zei tegen hem: ‘Laat een slang maken en bevestig die op een staak. Iedereen die gebeten is en daarnaar kijkt, blijft in leven.’ Mozes liet een koperen slang maken en bevestigde die op een staak. En iedereen die door een slang gebeten was en opkeek naar de koperen slang, bleef in leven.

Ook de volgende tekst leert ons meer over de betekenis van het kruis:

Filippenzen 2:6-11

‘Hij die de gestalte van God had, hield zijn gelijkheid aan God niet vast, maar deed er afstand van. Hij nam de gestalte aan van een slaaf en werd gelijk aan een mens. En als mens
verschenen, heeft hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer, ‘tot eer van God, de Vader.’

Tip:

Lees de genoemde Bijbelteksten ook in hun context, bijvoorbeeld op http://www.biblija.net/biblija.cgi. Daar staat de volledige tekst van de Bijbel in een groot aantal vertalingen.

Welke weg?

In de tekst op het kruis, ‘Komt allen tot Mij’, klinken deze oude woorden van Jeremia door.
‘Dit zegt de HEER:
Ga op de kruispunten staan, denk na,
kijk naar de oude wegen.
Welke weg leidt naar het goede?
Sla die in, en vind rust.
Maar zij zeggen: “Dat doen wij niet.” ‘
(Jeremia 6, 16)

Opzien naar het kruis

En Jezus zei: ‘Er is toch nooit iemand opgestegen naar de hemel behalve degene die
uit de hemel is neergedaald: de Mensenzoon? De Mensenzoon moet hoog verheven
worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft, opdat iedereen
die gelooft, in hem eeuwig leven heeft. Want God had de wereld zo lief dat hij
zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren
gaat, maar eeuwig leven heeft.’ God heeft zijn Zoon niet naar de wereld
gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door hem te
redden.

(Johannes 3,13-17, de evangelielezing van het Feest van kruisverheffing)

Lied (GvL 413):

Christus heeft voor ons geleden
als een beeld van ons bestaan,
dat wij zover zouden gaan
in zijn voetstappen te treden

Die geen zonde heeft bedreven,
uit wiens mond niet is gehoord
enig onvertogen woord, maar
de adem van het leven.

Door wiens striemen gij genezen
door wiens dood gij levend zijt,
levend in rechtvaardigheid,
taal en teken van Gods wezen.

Ja, de Heer zal u bewaren,
Hij de Herder, Hij het Lam,
die voor u ter aarde kwam,
die voor u is opgevaren!

De tekst op het kruis
Jezus zei: ‘Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven. Neem mijn juk op je en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie  werkelijk rust vinden, want mijn juk is zacht en mijn last is licht’

(Matteüs 11,28-30)

Stilte om zelf een gebed te schrijven/bidden in antwoord op deze tekst.

Misschien kan uw gebed ook anderen inspireren als het op deze website geplaatst wordt. U
kunt uw gebed mailen naar b29@stucom.nl.

Zegening van het kruis en gebed

[[filmpje zegening 14-9-11 hier nog invoegen]]

Priester Wouter de Paepe bad:

“Heer, heilige Vader, Gij hebt gewild dat het kruis van uw Zoon bron van alle zegening werd en oorzaak van elke dankzegging; sta ons genadig bij, nu wij als teken van ons geloof dit kruis hebben opgericht en geef dat wij ons hier op aarde richten op het mysterie van het lijden van Christus en de eeuwige vreugde van de verrijzenis bereiken. Door Christus onze Heer. Amen.”

Oudste Michel Kok bad dat ieder die zal opzien naar dit kruis daardoor bemoediging en rust
zou vinden.

Onze Vader,
de in de hemel zijt,
uw naam worde geheiligd,
uw rijk kome
uw wil geschiede,
op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood,
en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven.
En leidt ons niet in bekoring,
maar verlos ons van het kwade.
Want van U is het koninkrijk
en de kracht en de heerlijkheid,
in eeuwigheid.
Amen

Slotlied:

U zij de glorie, opgestane Heer!
U zij de victorie, nu en immermeer.
Uit een blinkend stromen daald’ een engel af,
heeft de steen genomen van ’t verwonnen graf.
U zij de glorie, opgestane Heer!
U zij de victorie, nu en immermeer.

Ziet Hem verschijnen, Jezus onze Heer!
Hij brengt al de zijnen in zijn armen weer.
Weest dan volk des Heren, blijd’en welgezind
en zegt telkenkere: “Christus overwint!”

U zij de glorie, opgestane Heer!
U zij de victorie, nu en immermeer.
Zou ik nog vrezen, nu Hij eeuwig leeft,
die mij heeft genezen, die mij vrede geeft.
In zijn Godd’lijk Wezen is mijn glorie groot,
niets heb ik te vrezen in leven en dood.
U zij de glorie, opgestane Heer!
U zij de victorie, nu en immermeer.

Aan het einde van deze korte bijeenkomst op 14-9-2011 was ieder uitgenodigd om een
rondje door de Kloosterhof te lopen met iemand die je nog niet kent, en samen uit te wisselen wat de tekst op het kruis bij je oproept.

Tip:

Lees de genoemde Bijbelteksten ook in hun context, bijvoorbeeld op http://www.biblija.net/biblija.cgi.
Daar staat de volledige tekst van de Bijbel in een groot aantal vertalingen.

De belangrijkste taak van de zusters in het Maria Magdalenaklooster in Wijk bij Duurstede was te bidden. Ze studeerden Latijn om de koordiensten naar behoren te kunnen zingen. Ze hadden hun eigen kloosterkerk en maakten ook gebedenboeken.

De gebedsdiensten in kloosters bestaan vooral uit psalmgebed. De gemoedstoestanden van een mens komen voor in de psalmen, zoals vertwijfeling, droefheid, blijdschap, vertrouwen en boosheid.

De psalmen staan in de Bijbel. Zie verschillende vertalingen op

http://www.biblija.net/biblija.cgi.

Dominicanessen

Het volgende filmpje geeft een indruk van een dominicanessenklooster zoals we dat in de 15e en 16e eeuw hadden in Wijk bij Duurstede. U ziet en hoort hier een kloostergemeenschap die gesticht is door de Franse dominicanes Odile Dupont-Caillard, zuster Marie:

Kloosterweekend

Kloosters zijn in onze maatschappij een plek voor allerlei mensen die even op zoek zijn naar rust, stilte en bezinning; om tot jezelf te komen en tot de bron van je bestaan. Onze parochie organiseert jaarlijks kloosterweekends. Lees http://www.pj23.nl/info.php?id=66.

Gebedenboek

Met het Klein Getijdenboek voor de leken kunt u ook zelf getijden bidden. Het is te koop.
De uitgebreide versie van dit gebedenboek is hier te zien en hier te koop.

Meer: www.getijden.nl

Nieuwe gemeenschappen in de Kerk

Meer kloosterzang van een nieuwe gemeenschap:

http://www.youtube.com/watch?v=B9FlGTEU7OM&feature=related

Nieuwe gemeenschappen en bewegingen worden gesticht om antwoord te geven op de nieuwe uitdagingen van deze tijd. Voor een overzicht:

www.stucom.nl/bewegingen.