Uitvinder van de gebarentaal

Vele handen
Daar wilde ik meer van weten. Als iets me steeds geïmponeerd heeft, dan wel het feit dat dove mensen elkaar kunnen verstaan door de gebaren van hun handen. Op een goede dag ben ik naar Trevignano getogen, pittoresk aan het meer gelegen. Nederlandse vrienden onthaalden me gastvrij en we gingen op zoek. Al gauw ontdekten we op een pleintje het standbeeld uit 1989 van abate Tommaso Silvestrini. Hij werd geboren in Trevignano (1744), was er jarenlang pastoor en stierf er in 1789.
We hebben het beeld goed bekeken en lazen hoe hij ‘de eerste opvoeder van de doofstommen’ genoemd wordt. Je ziet abate Tommaso liefdevol een jongetje de gebarentaal bijbrengen. Op een zijvlak van het monumentje staan vele handen afgebeeld, allerlei gebaren makend.

Kennis en getuigschrift
Verder onderzoek maakte me duidelijk, dat ‘eerste’ niet te absoluut genomen moet worden. Toen abate Tommaso zijn bekommernis met de doofstomme medemens aan paus Pius VI kenbaar maakte, stuurde deze hem naar Parijs om in de leer te gaan bij een andere abbé, Charles Michel l’Epé. Deze had de kunst van de gebarentaal – al vóór hem in gang gezet – verbeterd en verder ontwikkeld. Hij onderrichtte doofstomme kinderen in de Franse hoofdstad. Zijn motto was: het gebaar vervangt de stem, opdat door de ogen binnenkomt wat niet door het oor kan binnengaan.
Gewapend met nieuwe kennis en een getuigschrift keerde Don Tommaso terug naar Italië en begon in 1784 een schooltje in Trevignano. In Italië was hij inderdaad de eerste. Het schooltje werd later naar Rome verplaatst en groeide uit tot de huidige gerenommeerde instituten die Rome telt wat betreft de zorg voor de doofstomme medemens.

Oorsprong
Maar van wie had abbé l’Epé het geleerd? Vermoedelijk ligt de oorsprong van de gebarentaal in Spanje. De monnik Melchor de Yebra beschreef in een boek uit 1592 het handalfabet en toonde afbeeldingen. Een andere Spanjaard, Juan Bonet, publiceerde aan het begin van de 17de eeuw het boek ‘Het omzetten van de letters en de kunst om doven te leren spreken’.
Dat de oorsprong in kloosterlijke omgeving gezocht moet worden is niet verwonderlijk. Dikwijls brachten ouders in vroegere tijden hun doofstomme kind naar een klooster. Daar heerste de zwijgplicht. Deze maakte, dat monniken van oudsher een gebarentaal ontwikkeld hadden om met elkaar te communiceren. Abate Tommaso heeft niet lang mogen profiteren van zijn ‘ontdekking’. Vijf jaar na de stichting van zijn schooltje overleed hij. Zijn graftombe is nog steeds te vinden in Trevignano in de Catharinakerk. (De kerk is meestal dicht. Vraag naar de sleutel in de nabijgelegen school.)

padre Timoteo o.p.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

× Contact per whatsapp?