Na de Reformatie werd het klooster gesloten.
Toen de koning van Spanje hier nog heerste en de bisschoppen van Utrecht in Wijk bij Duurstede woonden (van 1459 tot 1580) was het katholicisme overheersend en werden ‘ketters’ vervolgd. De geschiedenis van katholieken en protestanten wordt door de protestantse kerkarchivaris Gelok boeiend beschreven in deze artikelen:
In de 20e eeuw begon de toenadering en verzoening tussen katholieken en protestanten. In de jaren zestig kwam er een wederzijdse dooperkenning en in 1999 een gezamenlijke verklaring over wat in de 16e eeuw een kernpunt was in het conflict: de vraag of we in de hemel komen door geloof in Jezus of door goede werken. Daarover is nu officieel geen verschil van mening meer.
Zie de ‘Gemeenschappelijke verklaring over de rechtvaardigingsleer’, document 0304 op www.stucom.nl.
Wat oecumene betreft is er nog wel een weg te gaan. Er zijn nog veel misverstanden, moeilijkheden en verschillen van inzicht te overwinnen door gebed, studie, gesprek en – in dat alles – het werk van de heilige Geest.
Een bijzonder moment in de toenadering hier in Wijk bij Duurstede was een gezamenlijke pinksterviering op zondagmiddag 12 juni 2011, met meer dan zeshonderd mensen op de Markt en medewerking van alle kerken
Meer foto’s: http://www.mijnalbum.nl/Album=PIFDRID4 en http://www.reclamefotografen.nl/pinksterviering/
Die viering was ‘overrompelend mooi’, zei een van de bezoeksters. De geluidsopname van die pinksterviering kunt u hier horen:
Tijdens de viering kon ieder een gebed op een geel briefje schrijven en op deze schaal leggen. Zo kunt u nu met een gebaar en een eigen gebed uw eigen zorgen, last of vragen neerleggen aan de voet van het kruis in de Kloosterhof.
Heilig Hart beeld
Dit is een beeld van de verrezen Heer Jezus. Opvallend is dat zijn hart zichtbaar is. Dat drukt uit dat de liefde van Jezus uitgaat naar alle mensen. Wij mogen zijn liefde ontvangen en samen met Hem alle mensen liefhebben. Zoals de op het kruis aangehaalde tekst al zegt is Jezus’ hart zachtmoedig en nederig.
Dit beeld wordt een Heilig Hart beeld genoemd. Heel veel rooms-katholieke gezinnen hadden vroeger zo’n beeld in huis.
Margaretha-Maria Alacoque (Frankrijk, 1647 – 1690) ontving op 16 juni 1675 een visioen, waarin haar verklaard werd dat voortaan op vrijdag na het octaaf van Sacramentsdag een feestdag ter ere van het Heilig Hart van Jezus zou dienen te worden ingesteld. De Heilig Hart-verering werd in 1856 door paus Pius IX officieel goedgekeurd.
Op het feest van het Heilig Hart van Jezus wordt in alle katholieke kerken ook deze tekst gelezen: Matteüs 11 vers 28 t/m 30: ‘Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven. Neem mijn juk op je en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden, want mijn juk is zacht en mijn last is licht.’
Ook 1 Johannes 4,7-16 wordt bij dat feest gelezen: ‘… , laten wij elkaar liefhebben, want de liefde komt uit God voort… we hebben zelf gezien waarvan we nu getuigen: dat de Vader zijn Zoon gezonden heeft als redder van de wereld.’
(Nieuwe Bijbelvertaling 2004)
Paus Benedictus XV verklaarde Margaretha-Maria Alacoque heilig op 13 mei 1920. Vanwege de verschijningen aan Margaretha-Maria Alacoque werd de Onze Lieve Vrouwe-kerk in Paray-le-Monial verheven tot basiliek, welke tegenwoordig nog steeds een belangrijk bedevaartsoord is. Ook vanuit Wijk bij Duurstede gaan daar mensen heen. Gemeenschap Emmanuel Nederland organiseert soms pelgrimsreizen en conferenties in Paray-le-Monial (zie http://www.emmanuelnederland.nl/).
Ook in de katholieke kerk in Wijk bij Duurstede leefde de H. Hartverering. Aan de oostzijde van de kerk zit een gebrandschilderd raam waarin de verschijning van Jezus aan Margaretha-Maria Alacoque staat afgebeeld. Als u in de kerk bent ziet u dit raam boven de ingang van de dagkapel. Daar was de plaats waar het heilige hart van Jezus, een hart vol liefde voor alle mensen, speciaal vereerd werd. Eind jaren zeventig van de 20e eeuw kwam op deze plaats een orgel te staan met een hoge houten ombouw. Dat orgel staat er nu (2011) nog. Het komt uit de kapel van het Sint Antoniusziekenhuis te Utrecht. (Dat ziekenhuis is naar Nieuwegein verhuisd.)
Nu nog steeds staat er een H. Hartbeeld rechts van de ingang van de dagkapel.
Middenin de kloosterhof staat een boom en een bank er om heen. Deze boom is een hemelboom die verwijst naar de hemel en wel 25 meter hoog kan worden. Deze boom is geplant op 11-11-2010 (feest van Sint Maarten) en geschonken door het platform Wijk bij Duurzaam en Stichting Nu en Later. Platform Wijk bij Duurzaam en Stichting Nu en Later streefden er al enkele jaren naar om Wijk bij Duurstede een duurzame gemeente te maken. Dit doen zij nog steeds bijvoorbeeld door de Dag van Nu en later te organiseren en in samenwerking met de Vereniging Natuur en Milieu mee te werken aan de organisatie van de Boomplantdag. Daarnaast worden er nog vele andere projecten met bijvoorbeeld scholen en duurzaam bouwen georganiseerd.
De Bijbel inspireert ons tot actieve inzet voor een goed beheer van de natuur en tot ontwikkeling van de samenleving.
In Genesis 1,26-31 staat:
God zei: ‘Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken; zij moeten heerschappij voeren over de vissen van de zee en de vogels van de hemel, over het vee, over de hele aarde en over alles wat daarop rondkruipt.’
God schiep de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep hij hem, mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen.
Hij zegende hen en zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk, bevolk de aarde en breng haar onder je gezag: heers over de vissen van de zee, over de vogels van de hemel en over alle dieren die op de aarde rondkruipen.’
Ook zei God: ‘Hierbij geef ik jullie alle zaaddragende planten en alle vruchtbomen op de aarde; dat zal jullie voedsel zijn.
Aan de dieren die in het wild leven, aan de vogels van de hemel en aan de levende wezens die op de aarde rondkruipen, geef ik de groene planten tot voedsel.’ En zo gebeurde het.
God keek naar alles wat hij had gemaakt en zag dat het zeer goed was.
De profeet Jeremia herhaalt deze levenstaken als hij schrijft:
‘Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël, tegen de ballingen die hij vanuit Jeruzalem naar Babel heeft laten voeren: Bouw huizen en ga daarin wonen, leg tuinen aan en eet van de opbrengst, ga huwelijken aan en verwek zonen en dochters, zoek vrouwen voor je zonen en huw je dochters uit, zodat zij zonen en dochters baren. Jullie moeten in aantal toenemen, niet afnemen. Bid tot de HEER voor de stad waarheen ik jullie weggevoerd heb en zet je in voor haar bloei, want de bloei van de stad is ook jullie bloei.’
(Jeremia 29,4-7)
In 1548 werd in Wijk bij Duurstede een jongen geboren die wereldwijd bekendheid zou krijgen als een van de Martelaren van Gorcum, die in 1572 op 9 juli in Brielle werden vermoord. Gemarteld en gedood omdat ze het katholieke geloof niet wilden afzweren. Het minieme informatiebordje hierover in Wijk bij Duurstede was door weer en wind vergaan. Het hing bij de ingang van stiltetuin De Kloosterhof naast Klooster Leuterstraat 37. Vanuit Brielle kreeg de parochie echter als vervanging een mooie historische afbeelding van deze Wijkse jongen. Deze is op zondag 5 juli 2020 bevestigd.
Wie was Cornelis?
Cornelis was heel eenvoudig, geen geleerde. Hij had geen hoge positie en geen leidinggevende functie. Hij was geen priester, maar als lekenbroeder lid van de orde van de minderbroeders franciscanen. Die volgen het voorbeeld van Franciscus van Assisi. Bij de franciscanen stond Cornelis bekend om zijn simpele gehoorzaamheid. Zo zei de gardiaan (overste) van het minderbroederklooster in ‘s-Hertogenbosch eens tegen hem: “Broeder Cornelis, je moet naar Utrecht gaan”. Waarop broeder Cornelis zei: “Ik sta klaar” en zonder verder op een boodschap te wachten naar Utrecht wandelde. In Utrecht wist hij niet anders te zeggen dan: “Mijn gardiaan heeft mij opgedragen naar Utrecht te gaan”. De gardiaan in Utrecht was ontroerd door zoveel eenvoud, maar stuurde hem toch maar weer terug naar ‘s-Hertogenbosch om zijn boodschap te halen.
Patroonheilige voor eenvoudige mensen
Er is nog een uitspraak van Cornelis opgetekend die zijn eenvoud weerspiegelt. Eenmaal gevangen genomen in 1572 werd geprobeerd hem afvallig te maken van het katholieke geloof. Als de gevangenen zeiden dat ze het katholieke geloof niet meer aanhingen, werden ze vrijgelaten. Sommigen kozen die uitweg, maar Cornelis hield stand. Zijn weerwoord tegen de ondervragers was: “Ik geloof alles wat mijn gardiaan gelooft, want de gardiaan gelooft wat de heilige Kerk gelooft”.
Om zijn eenvoud zou je in Cornelis een patroonheilige voor de eenvoudige mensen kunnen zien.
Meer: www.stucom.nl/document/0461.pdf.
Nationale Bedevaart
Jaarlijks komen de Nederlandse bisschoppen rond de kerkelijke feestdag van de Martelaren van Gorcum, 9 juli, met honderden andere bedevaartgangers naar Brielle om hen te gedenken. Zie www.martelarenvangorcum.nl.
Relikwie
In de altaarsteen van de r.-k. kerk te Wijk bij Duurstede worden relikwieën van de Heilige Martelaren van Gorcum bewaard.
Stripboek en oecumene
In het stripboek “Een tijdelijke dood” (dat gaat over de Martelaren van Gorcum) schrijft bisschop Van Luyn van Rotterdam: “Stonden in die jaren christenen tegenover christenen, nu roept hun trouw ons op, zowel katholieken als protestanten, samen tegenover een wereldse samenleving metterdaad te getuigen van ons gemeenschappelijk geloof in Jezus Christus en zijn boodschap van vrede en gerechtigheid.” Protestanten in Wijk bij Duurstede werden in de tijd dat Cornelis leefde ook vervolgd. In de bestuursbesluiten van de magistraat van Wijk in 1569 is sprake van ‘een opgepakte ketter’, de “linnenwever Dieric Cornelisz, bijgenaamd Sladoot”. Bron
Cornelis van Wijkzaal
Achter de muur waarop de afbeelding van Cornelis is aangebracht zit een zaal die naar Cornelis werd genoemd.
Het oude Dorestad moet een belangrijke doorgangsplaats geweest zijn voor de eerste christelijke missionarissen. In 777 is er sprake van een bisschoppelijke ‘upkirka’ of bovenkerk.
Toen de Grote Kerk in 1581 overging in protestantse handen en het katholieken verboden was een kerk te hebben die van buiten als zodanig herkenbaar was, kerkte men eerst in het Maria Magdalenaklooster en week men later uit naar een schuilkerk in de Achterstraat. In 1632 werd de parochie* opnieuw gesticht.
Lees verder :De geschiedenis van 377 jaar parochie en 1300 jaar katholieke kerk in Wijk bij Duurstede
In Museum Dorestad vind u meer over de geschiedenis van Dorestad / Wijk bij
Duurstede. In 2008 was daar een expositie van de ontwikkeling van religie vanaf
de periode in Dorestad tot en met de 20e eeuw, met daarbij dit artikel ‘Het Religieus Erfgoed
van Wijk bij Duurstede’
Het kruis in de Kloosterhof is gezegend op 14 september 2011, zoals u kunt lezen onder ‘Bidden bij het kruis’. In de liturgische kalender van de katholieke kerk staat op 14 september het zogeheten feest van Kruisverheffing. Wat wordt op die dag precies gevierd? Pastoor Schyns schreef hierover in ons parochieblad Open Venster in september 2011:
‘Wanneer een ploeg tijdens een voetbaltoernooi de finale wint, dan wordt als teken van deze overwinning een beker omhoog geheven en feestelijk rondgedragen. In nagenoeg alle takken van sport wordt ten teken van de eindoverwinning op de een of andere wijze uiting gegeven aan de vreugde daarvan. Ook christenen hebben een teken dat zij als zegeteken omhoog steken. Het kruis. Het heeft een ereplaats in de kerk en ook in de huiskamers of in katholieke tehuizen, gebouwen en scholen. Het martelwerktuig waaraan Jezus stierf, een teken van veroordeling en verwerping door de wereld, wordt door christenen verheerlijkt. Er is zelfs een speciaal feest aan gewijd: de Kruisverheffing.
Al sinds de 7de eeuw wordt dit feest gevierd in de hele Kerk. Het gaat terug op de verering van de reliek van het Kruis van Jezus dat zou zijn gevonden bij opgravingen die de heilige Helena, moeder van keizer Constantijn, liet uitvoeren in het jaar 320. Volgens de legende werden drie kruisen gevonden. Een zieke vrouw genas bij het aanraken van één van die kruisen. Daaruit concludeerde men aan welk van de drie Jezus gehangen had.
Voor christenen gaat het niet om het kruis op zich, maar om de Gekruisigde. Het gaat niet om het verheerlijken van lijden in welke vorm dan ook – zoals de kruisdood – maar om de overwinning op dit lijden, zoals Jezus dat heeft laten zien, door zijn dood en verrijzenis. Romano Guardini schreef ooit de volgende mooie tekst over het maken van een kruisteken: Als je een kruisteken maakt, doe het goed, langzaam, ruim, met veel aandacht. Van je voorhoofd tot je hart, van je linkerschouder tot je rechterschouder. Dan omvat het heel je wezen, je lichaam en je ziel, je denken en je willen, je verstand en je gemoed, je doen en laten. Door dat kruisteken wordt alles in jou gesterkt, gezegend, in de kracht van Christus, in de naam van onze drie-enige God, Vader, Zoon en Geest.’
Tot zover pastoor Schyns.
Toen Willibrord en Bonifatius rond het begin van de 8e eeuw naar Dorestad kwamen, werd het feest van Kruisverheffing dus al in heel de Kerk gevierd. De betekenis wordt duidelijker als je de Schriftlezingen van dat feest op je in laat werken:
Numeri 21:4-9; Filippenzen 2:6-11 en Johannes 3:13-17 (deze laatste tekst staat bij ‘Bidden bij het kruis’).
Jezus zei: ‘De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft’ (Johannes 3:13-17). Hij doelde op dit verhaal:
Numeri 21:4-9 Van de Hor trokken ze verder in de richting van de Rode Zee; ze moesten immers om Edom heen trekken. Maar onderweg werd het volk ongeduldig. ‘Waarom hebt u ons
weggehaald uit Egypte?’ verweten ze God en Mozes. ‘Om ons in de woestijn te laten sterven? We hebben geen brood en geen water, en we kunnen dit ellendige eten niet meer zien.’ Toen stuurde de HEER giftige slangen op de Israëlieten af, die hen beten, zodat velen van hen stierven. Daarop ging het volk naar Mozes. ‘We hebben gezondigd, ‘zeiden ze, ‘want we hebben de HEER en u verwijten gemaakt. Bid tot de HEER dat hij ons van die slangen verlost.’ Mozes bad voor het volk, en de HEER zei tegen hem: ‘Laat een slang maken en bevestig die op een staak. Iedereen die gebeten is en daarnaar kijkt, blijft in leven.’ Mozes liet een koperen slang maken en bevestigde die op een staak. En iedereen die door een slang gebeten was en opkeek naar de koperen slang, bleef in leven.
Ook de volgende tekst leert ons meer over de betekenis van het kruis:
Filippenzen 2:6-11
‘Hij die de gestalte van God had, hield zijn gelijkheid aan God niet vast, maar deed er afstand van. Hij nam de gestalte aan van een slaaf en werd gelijk aan een mens. En als mens
verschenen, heeft hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer, ‘tot eer van God, de Vader.’
Tip:
Lees de genoemde Bijbelteksten ook in hun context, bijvoorbeeld op http://www.biblija.net/biblija.cgi. Daar staat de volledige tekst van de Bijbel in een groot aantal vertalingen.
